viết bởi Nguyễn Thị Vân Anh
Mỗi quốc gia và dân tộc đều có trang phục riêng và cách thể hiện văn hóa cũng như nét đẹp dân tộc. Với lịch sử lâu dài, Trung Quốc đã khéo léo truyền tải văn hóa qua những bộ trang phục truyền thống đặc biệt là qua từng triều đại. Cùng TBT khám phá sâu hơn về văn hóa trang phục truyền thống Trung Quốc ngay trong nội dung dưới đây.
Nét đặc sắc của trang phục truyền thống Trung Quốc
Trang phục truyền thống Trung Quốc nổi tiếng với nhiều loại trang phục dân tộc với những nét đặc sắc riêng biệt như sau:
- Thiết kế: Trang phục truyền thống Trung Quốc thường có form dáng rộng, cắt thẳng, tạo sự thoải mái cho người mặc. Sự hài hòa tổng thể luôn là ưu tiên của những người làm đồ truyền thống Trung Quốc.
- Màu sắc: Mặc dù có đa dạng màu sắc, trang phục truyền thống thường ưa chuộng màu đỏ trong những dịp quan trọng như lễ cưới.
- Giới tính: Trang phục nữ thường phức tạp và rườm rà hơn so với trang phục nam trong nền văn hóa Trung Quốc.
- Chất liệu: Chất liệu của trang phục truyền thống Trung Quốc đã trải qua nhiều biến đổi theo từng thời kỳ. Từ vải lanh, lụa, cotton… đều được sử dụng để may trang phục. Trong số này, vải gấm là lựa chọn phổ biến nhất vì sự sang trọng của màu sắc và khả năng tôn lên đường nét cơ thể.
- Lịch sử: Trong mỗi triều đại, trang phục truyền thống sẽ mang những đặc điểm độc đáo để phân biệt giữa các giai đoạn lịch sử khác nhau. Những họa tiết thêu và hoa văn trên trang phục cũng trải qua sự thay đổi theo từng giai đoạn lịch sử, tạo nên điểm nhấn cho từng thời kỳ.
Về mặt hình thức, trang phục truyền thống Trung Quốc được chia thành hai hình thức cơ bản:
- Trang phục 2 mảnh: Loại trang phục này xuất hiện từ thời đại Huangdi, quấn từ phải sang trái và thường được kết hợp với thắt lưng bên hông.
- Trang phục 1 mảnh: Xuất phát từ cuối triều nhà Chu và trở thành trang phục chính thức vào thời Hán, loại trang phục này được làm từ việc khâu lại nhiều tấm vải thành một mảnh duy nhất.
Trang phục truyền thống của Trung Quốc qua các triều đại
1. Trang phục nhà Hạ
Nhà hạ được xem là thời kỳ xuất hiện sớm nhất trong lịch sử Trung Quốc Trang phục dưới thời này chủ yếu sử dụng màu đen. Bộ trang phục bao gồm hai phần chính là áo trên và quần dưới. Trong đó, áo trên đại diện cho bầu trời, trước thời Minh, người ta tin rằng bầu trời có màu đen, do đó áo trên thường mang màu đen. Phần quần dưới biểu tượng cho đất với màu vàng tượng trưng.
2. Trang phục nhà Chu
Trong thời kỳ Nhà Chu, phần áo trên thường có hai loại ống tay áo: ống to và ống nhỏ. Nếp cổ áo thường được gập sang bên trái, không sử dụng cúc hay khuy mà thay vào đó là việc sử dụng đai lưng để thắt chặt ở phần eo, đôi khi có thể dùng để dắt theo ngọc bội. Độ dài của ống quần hoặc váy thì thay đổi, vạt ngắn có thể đến đầu gối trong khi vạt dài thường chạm xuống đất.
3. Trang phục nhà Tần
Triều Tần là triều đại phong kiến đầu tiên của Trung Quốc, đánh dấu sự chuyển đổi xã hội từ hệ thống nô lệ sang triều đại phong kiến, điều này đã đồng thời mang đến những biến đổi đáng kể về trang phục.
Tại thời Tần, Tần Thủy Hoàng đã đặt ra quy định về trang phục cho hoàng đế bao gồm việc mặc long bào, đội mũ ngọc và ưu tiên sử dụng màu đen và màu vàng, những màu sắc được coi là biểu tượng của quyền uy và tôn quý. Ngược lại, nhân dân thường chỉ được phép mặc trang phục màu trắng, thể hiện sự phân rõ tầng lớp xã hội.
4. Trang phục nhà Hán
Về cấu trúc, trang phục trong triều đại nhà Hán không trải qua nhiều biến đổi so với thời kỳ nhà Tần, như là việc giữ nguyên lớp áo rộng hoặc cánh tay áo. Chi tiết thắt lưng cũng tiếp tục giữ nguyên màu sắc không thay đổi trong trang phục dành cho phụ nữ.
Trong triều đại nhà Hán, kiểu dáng của trang phục bao gồm cả quần và váy, được thiết kế dạng 1 mảnh và thường sử dụng sợi dây để thắt nơ thay vì sử dụng cúc áo. Những sợi dây mảnh này được điều chỉnh kích cỡ để phù hợp với hình thể của từng người, tạo ra cảm giác thoải mái nhất khi mặc.
5. Trang phục nhà Đường
Được coi là thời kỳ phồn thịnh nhất trong lịch sử Trung Quốc, nhà Đường đã đưa ra những biến đổi đáng kể trong trang phục. Nếu so sánh với các triều đại trước và sau, trang phục của phụ nữ trong thời Đường có sự đột phá với xu hướng “khoe da thịt”.
Khác biệt nổi bật còn nằm ở màu sắc, các triều đại trước thường sử dụng tông vải màu đen, đỏ và trắng làm màu chủ đạo cho trang phục. Tuy nhiên, ở triều đại nhà Đường, màu sắc trở nên tươi sáng hơn với màu vàng kim là màu chủ đạo, thường được ưa chuộng bởi vua và hoàng thất.
6. Trang phục nhà Tống
Trang phục trong triều đại Tống được đánh giá là rất tinh tế và sang trọng, kể cả đối với trang phục của những người thường dân. Trang phục phụ nữ trong thời Tống thường bao gồm áo ngắn ở phía trên với ống tay bó, đồng thời đi kèm với váy dài ở phía dưới và thường khoác thêm một chiếc áo dài có hai vạt đối xứng.
7. Trang phục Nhà Nguyên
Triều Nguyên, là triều đại thống trị của người Mông Cổ, nổi bật với trang phục chủ yếu là “质孙服” – một loại trường bào tương đối ngắn và bó sát, phần eo có nhiều nếp gấp thuận tiện cho việc cưỡi ngựa. Phụ nữ tầng lớp quý tộc thường đội một chiếc mũ chóp cao và dài được gọi là “<罟罟冠>” và thường mặc những chiếc áo choàng dài và rộng. Khi di chuyển, họ thường có hai tì nữ đi sau giúp đỡ việc mặc áo. Áo choàng thường được làm từ vải lụa thêu kim tuyến màu đỏ hoặc vàng kim, lụa, lông hoặc len dệt. Phụ nữ thuộc tầng lớp thường dân thường sẽ mặc áo choàng màu đen.
8. Trang phục Nhà Minh
Sau khi Chu Nguyên Chương thống nhất thiên hạ, triều Minh bắt đầu phục hồi trang phục truyền thống của dân tộc Hán. Kiểu dáng trang phục phần lớn giống với thời Đường với nếp áo gấp sang bên phải và trang phục nữ có ba nếp ở cổ áo. Phụ nữ quý tộc thời Minh thường mặc áo choàng dài với tay áo rộng màu đỏ, trong khi phụ nữ tầng lớp thường dân chỉ được mặc trang phục có màu nhạt, màu hồng đào và màu tím biếc.
Trong ngày thường, họ mặc áo ngắn kết hợp với váy dài. Phần eo thường được thắt dây lụa, và váy có nhiều kiểu dáng như váy xếp ly, váy đuôi phượng. Nam giới làm quan thường mặc áo dài liền thân từ vải bố xanh, đầu đội khăn xếp vuông. Người dân thường mặc áo ngắn, đầu đội khăn.
9. Trang phục Nhà Thanh
Dưới sự thống trị của người Mãn Châu, triều đình Hán trải qua biến đổi lớn, thay vì trang phục Thanh, xuất hiện trang phục Mãn với tay áo ngắn và ôm sát cơ thể. Thân áo thường có hình chữ nhật và mang đến vẻ thanh mảnh. Cổ áo hình yên ngựa, không có thắt lưng và nút được đặt ở mặt trước, bên phải thường được trang trí.
Ý nghĩa của trang phục truyền thống Trung Quốc
Tương tự những bộ trang phục truyền thống quốc gia khác, trang phục truyền thống của Trung Quốc cũng mang nhiều ý nghĩa riêng biệt.
Với lịch sử lâu dài, Trung Quốc đã kế thừa nhiều kiểu trang phục truyền thống, phụ thuộc vào thời kỳ cai trị của mỗi vị vua. Mặc trang phục truyền thống không chỉ là biểu tượng kiêu hãnh và tự hào, mà còn là nguồn cảm hứng mang đến vẻ đẹp thuần khiết cho người mặc như hán phục, trang phục Trung Sơn,…
Trong những năm gần đây, trang phục truyền thống Trung Quốc đang trải qua sự “đổi mới”. Các bộ trang phục được cải tiến để thể hiện xu hướng thời đại mới với ý nghĩa hiện đại và độc đáo. Điều này nhấn mạnh vẻ đẹp của người phụ nữ hiện đại như trường hợp của Sườn xám.
Mỗi triều đại ở Trung Quốc đều mang những nét đặc trưng và vẻ đẹp độc đáo của trang phục riêng biệt. Hy vọng rằng thông tin trên đã giúp bạn có thêm nhiều kiến thức về văn hóa và trang phục truyền thống Trung Quốc. Hãy thường xuyên ghé thăm TBT để khám phá thêm về Hán ngữ cũng như lịch sử và văn hóa của đất nước tỷ dân này.
知不知，上
Tri Bất Tri, Thượng
